Health Tips | तळपत्या उन्हामुळे आणि घामाच्या धारांमुळे हैराण झाल्यावर थंडगार उसाचा रस (Sugarcane Juice), बर्फगोळा (Ice Gola) किंवा इतर शीतपेये (Cold Drinks) पिण्याचा मोह अनेकांना होतो. शहरांमध्ये रसवंतीगृहे, ज्यूस सेंटर्स आणि बर्फगोळ्यांच्या गाड्यांची संख्याही वाढली आहे. मात्र, या ठिकाणी वापरल्या जाणाऱ्या बर्फाच्या दर्जाबाबत आपण किती जागरूक असतो? रसात किंवा गोळ्यात वापरलेला बर्फ हा खाण्यासाठी सुरक्षित आहे की तो केवळ वस्तू थंड करण्यासाठीचा औद्योगिक बर्फ (Industrial Ice) आहे, याची खात्री करणे आवश्यक आहे, अन्यथा आरोग्याला गंभीर धोका निर्माण होऊ शकतो, असा इशारा तज्ञांनी दिला आहे.
खाण्याचा बर्फ आणि कुलिंगचा बर्फ
बाजारात सामान्यतः दोन प्रकारचे बर्फ उपलब्ध असतात. पहिला म्हणजे खाण्यासाठीचा बर्फ, जो पिण्याच्या शुद्ध पाण्यापासून बनवलेला असतो आणि तो क्यूब (Ice Cubes) किंवा लहान तुकड्यांच्या स्वरूपात असतो. हा ‘पांढरा बर्फ’ म्हणूनही ओळखला जातो आणि शीतपेयांमध्ये किंवा खाण्याच्या पदार्थांमध्ये वापरण्यासाठी सुरक्षित मानला जातो. दुसरा प्रकार म्हणजे ‘लादीचा बर्फ’ (Slab Ice). हा बर्फ मोठ्या लाद्यांच्या स्वरूपात असतो आणि तो अनेकदा अस्वच्छ किंवा पिण्यायोग्य नसलेल्या पाण्यापासून बनवला जातो.
या लादीच्या बर्फाचा मुख्य उद्देश वस्तू थंड ठेवणे हा असतो, जसे की शीतपेयांच्या बाटल्या किंवा इतर माल थंड ठेवण्यासाठी याचा वापर होतो. हा बर्फ खाण्यासाठी किंवा पिण्याच्या पदार्थांमध्ये वापरण्यासाठी नसतो. याव्यतिरिक्त, शवागारांमध्ये वापरला जाणारा ‘निळा बर्फ’ (Blue Ice) हा पूर्णपणे वेगळा आणि अत्यंत धोकादायक असतो. शहरातील शेकडो रसवंतीगृहे, ज्यूस सेंटर आणि बर्फगोळ्यांच्या गाड्यांमुळे बर्फाला मोठी मागणी असते. त्यामुळे, स्वस्त आणि सहज उपलब्ध असलेला कुलिंगचा बर्फ खाण्याच्या पदार्थांमध्ये वापरला जाण्याचा धोका असतो.
प्रशासनाची कारवाई
कुलिंगसाठी वापरला जाणारा लादीचा बर्फ अस्वच्छ पाण्यापासून बनवलेला असू शकतो, ज्यामुळे पोटदुखी, जुलाब, कावीळ यांसारखे पाण्यामुळे होणारे आजार होऊ शकतात. याहून गंभीर बाब म्हणजे, काही बर्फ उत्पादक बर्फ जास्त काळ टिकावा यासाठी त्याच्या निर्मिती प्रक्रियेत अमोनिया वायूचा (Ammonia Gas) वापर करत असल्याची शक्यता तज्ञांनी व्यक्त केली आहे. हा वायू शरीरासाठी अत्यंत घातक असतो. त्यामुळे, खाण्यासाठी नसलेला बर्फ पोटात गेल्यास गंभीर आरोग्य समस्या उद्भवू शकतात.
या पार्श्वभूमीवर, नागरिकांनी रस्त्यावरील शीतपेये किंवा बर्फगोळा खाण्यापूर्वी सावधगिरी बाळगण्याचे आवाहन तज्ञांनी केले आहे. वापरला जाणारा बर्फ कोणता आहे , तो कसा साठवला आहे, पिण्यासाठी वापरले जाणारे पाणी शुद्ध आहे का, ग्लास किंवा भांडी स्वच्छ धुतली जातात का, या गोष्टींची खात्री करावी. दरम्यान, अन्न व औषध प्रशासनाने (Food and Drug Administration – FDA) शहरातील रसवंतीगृहे आणि बर्फ फॅक्टऱ्यांची तपासणी सुरू केली असून, नियमबाह्य काम करणाऱ्यांवर कडक कारवाई करण्याचा इशारा दिला आहे. ‘लोकमत’ने केलेल्या पाहणीत मात्र तपासलेल्या ठिकाणी खाण्याचा पांढरा बर्फच आढळून आला.
