ChatGPT | कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) मानवी जीवनाचा अविभाज्य भाग बनत असताना, ओपनएआयने (OpenAI) चॅटजीपीटी (ChatGPT) वापरकर्त्यांबद्दल एक चिंताजनक आकडेवारी जाहीर केली आहे. यानुसार, काही वापरकर्त्यांमध्ये अतिउत्साह (मॅनिया), भ्रम किंवा आत्महत्येचे विचार यांसारखी गंभीर मानसिक लक्षणे दिसत असल्याचे समोर आले आहे.
धक्कादायक आकडेवारी आणि तज्ज्ञांची चिंता :
ओपनएआय (OpenAI) कंपनीच्या मते, त्यांच्या साप्ताहिक सक्रिय वापरकर्त्यांपैकी सुमारे ०.०७ टक्के लोकांमध्ये अतिउत्साह किंवा भ्रमासारखी लक्षणे दिसून आली आहेत. हा आकडा वरवर पाहता लहान वाटत असला, तरी चॅटजीपीटीचे (ChatGPT) साप्ताहिक वापरकर्ते तब्बल ८० कोटींच्या घरात आहेत. त्यामुळे, या ०.०७ टक्क्यांचा अर्थ शेकडो हजारो लोक प्रभावित असू शकतात, अशी भीती टीकाकारांनी व्यक्त केली आहे.
याहूनही गंभीर बाब म्हणजे, कंपनीच्या अंदाजानुसार, सुमारे ०.१५ टक्के वापरकर्त्यांच्या संवादांमध्ये “आत्महत्येचा स्पष्ट हेतू” दिसून आला आहे. कॅलिफोर्निया विद्यापीठाचे (University of California, San Francisco) प्राध्यापक डॉ. जेसन नगाटा (Dr. Jason Nagata) यांनीही यावर चिंता व्यक्त केली. ते म्हणाले, “एआयमुळे मानसिक आरोग्यासाठी मदत मिळू शकते, पण कोट्यवधी युजर्सच्या तुलनेत हा लहान आकडाही प्रत्यक्षात खूप मोठा आहे आणि एआयच्या मर्यादा ओळखणे गरजेचे आहे.”
ChatGPT | कायदेशीर अडथळे आणि ‘भ्रमात्मक वास्तवाचा’ धोका :
ओपनएआयने (OpenAI) म्हटले आहे की, त्यांचा एआय चॅटबॉट असे संवेदनशील संवाद ओळखून वापरकर्त्यांना वास्तविक जगात मदत घेण्यास प्रोत्साहित करतो. यासाठी ६० देशांतील १७० हून अधिक मानसोपचारतज्ज्ञ आणि डॉक्टरांची मदत घेतली जात आहे. मात्र, कंपनी कायदेशीर अडचणीतही सापडली आहे. कॅलिफोर्नियातील (California) एका दाम्पत्याने दावा केला आहे की, चॅटजीपीटीने (ChatGPT) त्यांच्या १६ वर्षीय मुलाला (अॅडम रेन) आत्महत्या करण्यास प्रवृत्त केले, ज्यामुळे त्याचा मृत्यू झाला.
ऑगस्ट महिन्यात कनेक्टिकट (Connecticut) येथील एका हत्या-आत्महत्या प्रकरणातही संशयित व्यक्तीने चॅटजीपीटीसोबत (ChatGPT) केलेल्या संभाषणांमुळे त्याचा भ्रम वाढल्याचे दिसून आले. तज्ज्ञांच्या मते, एआयमुळे निर्माण होणारे ‘भ्रमात्मक वास्तव’ अत्यंत प्रभावी आणि धोकादायक ठरू शकते. जरी ओपनएआयने (OpenAI) आकडेवारी जाहीर करून सुधारणेचे प्रयत्न सुरू केले असले, तरी मानसिकदृष्ट्या अस्थिर व्यक्ती स्क्रीनवरील इशाऱ्यांकडे दुर्लक्ष करू शकते, अशी भीतीही व्यक्त होत आहे. (मानसिक आधारासाठी हेल्पलाईनशी संपर्क साधावा.)
